Курманов Зайнидин Карпекович – д-р ист. наук, профессор, академик Академии истории и обществоведения Республики Казахстан, проректор Дипломатической академии МИД Кыргызской Республики, тел.: +996-555 952525, e-mail: bethovenzk@mail.ru
ИЗ ИСТОРИИ ДРУЖБЫ И БРАТСТВА: БОРЬБА С КАЗАХСКИМ «АШАРШЫЛЫКОМ» В КЫРГЫЗСТАНЕ
Раскрывается история оказания помощи казахским беженцам, прибывшим в Кыргызстан и спасавшимся от голодомора, который наступил в Казахстане в результате коллективизации по-сталински. Это история о трагедии народа, брошенного в мирное время на произвол судьбы вождем народов и сталинскими наместниками, в результате которого в республике и в целом по стране погибли миллионы советских граждан. В статье раскрываются бесчеловечные методы строительства социализма, сопровождавшиеся массовыми репрессиями, внесудебными расправами, расстрелами. Раскрывается деятельность кыргызского руководства, простых граждан по оказанию помощи голодающим в неимоверно трудных условиях наступающего голода, в результате которой были спасены жизни многих тысяч граждан Казахстана. Это статья о личном подвиге председателя Совнаркома Ю. Абдрахманова, инициировавшего и возглавившего процесс спасения людей, несмотря на циничные запреты Сталина не снижать нормы хлебозаготовок и продажи его за рубеж. В статье ставится задача рассекретить архивы спецслужб Кыргызстана, где содержится секретная информация о голодоморе и его последствиях.
Keywords in Russian:голод; голодомор; Киргизская АССР; казахи; откочевники; Голощекин; Абдрахманов; Шахрай; коллективизация; хлебозаготовки; ашаршылык; Малый Октябрь; Кичи Уркун
ДОСТУК ЖАНА БИР ТУУГАНДЫК МАМИЛЕЛЕРДИН ТАРЫХЫНАН: КЫРГЫЗСТАНДА КАЗАК ЭЛИНДЕГИ «АЧАРЧЫЛЫК» МЕНЕН КҮРӨШҮҮ
Бул макалада сталиндик коллективдештирүүнүн натыйжасында Казакстанда болгон ачарчылыктан кутулуу үчүн Кыргызстанга келген казак качкындарына жардам көрсөтүү тарыхы баяндалган. Бул элдердин жол башчысы жана Сталиндин губернаторлору тарабынан тынчтык мезгилде тагдырдын ырайымына таштап кеткен элдин трагедиясы жөнүндө тарых, анын натыйжасында республикада жана бүтүндөй өлкөдө миллиондогон советтик жарандар курман болушкан. Макалада массалык репрессиялар, соттон тышкары өлтүрүүлөр жана өлүм жазалары менен коштолгон социализмди куруунун адамгерчиликсиз ыкмалары ачык көрсөтүлгөн. Макалада кыргыз жетекчилигинин, катардагы жарандардын ачарчылыктын укмуштуудай оор шарттарында ачка калгандарга жардам берүү иш-аракеттери чагылдырылып, натыйжада Казакстандын миңдеген жарандарынын өмүрү сакталып калган. Бул Сталиндин эгин даярдоонун ченемдерин төмөндөтпөө жана аны чет өлкөлөргө сатуу жөнүндө тыюуларына карабастан, адамдарды куткаруу процессин баштаган жана жетектеген Эл Комиссарлар Кеңешинин төрагасы Юсуп Абдрахмановдун жеке эрдиги жөнүндө макала. Макалада ачарчылык жана анын кесепеттери жөнүндө жашыруун маалыматтарды камтыган Кыргызстандын атайын кызматынын архивинин жашыруун сырларын ачуу милдети коюлган.
Keywords in Kyrgyz:ачарчылык; Кыргыз АССРи; казактар; көчмөндөр; Голощекин; Абдрахманов; Шахрай; коллективдештирүү; эгин даярдоо; ачарчылык; Кичи Октябрь; Кичи Үркүн
FROM THE HISTORY OF FRIENDSHIP AND BROTHERHOOD: FIGHT WITH THE KAZAKH «ASHARSHYLYK» IN KYRGYZSTAN
This article reveals the history of rendering assistance to Kazakh refugees who arrived in Kyrgyzstan to escape the famine that came in Kazakhstan as a result of Stalinist collectivization. This is a story about the tragedy of a people abandoned in peacetime to the mercy of fate by the leader of the peoples and Stalin’s governors, as a result of which millions of Soviet citizens perished in the republic and throughout the country. The article reveals the inhuman methods of building socialism, accompanied by massive repressions, extrajudicial killings, and executions. The article reveals the activities of the Kyrgyz leadership, ordinary citizens to assist the hungry in the incredibly difficult conditions of the coming famine, as a result of which the lives of many thousands of citizens of Kazakhstan were saved. This is an article about the personal feat of the chairman of the Council of People’s Commissars Yu. Abdrakhmanov, who initiated and led the process of saving people, despite Stalin’s cynical prohibitions not to reduce the norms of grain procurement and its sale abroad. The article sets out the task of declassifying the archives of the special services of Kyrgyzstan, which contains secret information about the Holodomor and its consequences.
Keywords in English:famine; holodomor; Kyrgyz ASSR; Kazakhs; nomads; Goloshchekin; Abdrakhmanov; Shakhrai; collectivization; grain procurements; asharshylyk; Maly October; Kichi Urkun