Уманова Нургиз Давлетбековна – ст. преподаватель кафедры «Техносферная безопасность» Кыргызского государственного технического университета им. И. Раззакова, тел.: +996-555 747504, e-mail: umanova.nurgiz@mail.ru
СРАВНИТЕЛЬНЫЕ ПОКАЗАТЕЛИ УВЕЛИЧЕНИЯ КУСТАРНИКА КАРАГАНА В СУУСАМЫРСКОЙ ДОЛИНЕ
Приведена краткая характеристика кустарника карагана, поскольку он относится к безусловным сорнякам. Изучен процесс его увеличения в Суусамырской долине и его влияние на рост полезных и кормовых растений. Условные и безусловные сорняки съедобные, но с низким содержанием питательных веществ. Кроме того, они
препятствуют прорастанию семян полезных кормовых растений, являются долгоживущими и выносливыми. Иногда их семена сохраняют способность прорастать спустя десятилетия, поглощают большое количество воды и питательных веществ из почвы. Все это способствует снижению урожайности и питательной ценности, иногда приводит к исчезновению ценных и кормовых растений. Ежегодное увеличение несъедобных колючих кустарников карагана приводит к исчезновению кормовых и ценных растений в Суусамырской долине, снижая площадь пастбищ.
кустарник карагана; сорняки; кормовые растения; урожайность; Суусамырская долина; сравнительный анализ
СУУСАМЫР ӨРӨӨНҮНДӨ АЛТЫГАНА БАДАЛЫНЫН ӨЗ АЛДЫНЧА КӨБӨЙҮШҮНҮН САЛЫШТЫРМАЛУУ КӨРСӨТКҮЧТӨРҮ
Макалада алтыгана бадалына кыскача мүнөздөмө берилген, анткени ал отоо чөптөргө кирет. Анын Суусамыр өрөөнүндөгү көбөйүү процесси жана пайдалуу тоют өсүмдүктөрүнүн өсүшүнө тийгизген таасири изилдөөгө алынган. Шарттуу жана шартсыз отоо чөптөр жегиликтүү, аш болумдуулугу төмөн өсүмдүктөр болуп эсептелет. Мындан тышкары, алар тоют өсүмдүктөрүнүн өсүшүнө тоскоол болуп, көп жашаган жана чыдамкай болуп эсептелет. Айрым учурда алардын үрөндөрү ондогон жылдар өткөндөн кийин да кайра өсүп чыгуу жөндөмдүүлүгүн сактап калышат, жер кыртышынан көп сандагы сууну жана керектүү заттарды соруп алышат. Мунун өзү баалуу тоют
өсүмдүктөрүнүн түшүмдүүлүгүн жана азыктык баалуулугун төмөндөтүп, алардын толук жок болуп кетүүсүнө да алып келет. Суусамыр өрөөнүндө жыл сайын алтыгана бадалынын көбөйүүсү тоют жана баалуу өсүмдүктөрдү азайтып, жайыттардын аянтын кыскартууда.
алтыгана бадалы; отоо чөптөр; тоют өсүмдүктөрү; түшүмдүүлүк; Суусамыр өрөөнү; көбөйүү процесси; салыштырмалуу талдоо
COMPARATIVE INDICATORS OF THE GROWTH CARAGANA SHRUB IN SUUSAMYR VALLEY
The article contains a brief description of the Caragana shrub since it belongs to unconditional weeds. The process of its increase in the Suusamyr valley and its influence on the growth of useful and fodder plants has been studied. Conditional and unconditional weeds are edible, but low in nutrients. In addition, they prevent the germination of seeds of healthy feed plants, are long-lived and hardy. Sometimes their seeds retain the ability to germinate after decades, absorb a large amount of water and nutrients from the soil. All this contributes to a decrease in yields and nutritional value, or even completely leads to the disappearance of valuable and fodder plants. The annual increase in inedible spiny of Caragana shrubs leads to the disappearance of fodder and valuable plants in the Suusamyr valley, reducing the area of pastures.
Keywords in English:Caragana shrub; weeds; forage plants; yield; Suusamyr valley; comparative analysis