«КРСУнун ЖАРЧЫСЫ» журналынын МААЛЫМАТ ПОРТАЛЫ

В любых условиях существования человечества крайне важны проблемы, касающиеся сохранения культуры и памяти о деятельности представителей культуры. Одним из них был Асанхан Джумахматов – дирижер, народный артист СССР, Герой Кыргызской Республики. В статье на большом историческом материале показаны жизнь и деятельность этого человека, ставшего уникальным явлением музыкальной культуры Кыргызстана ХХ века. В непростые 1930-е члены семьи А. Джумахматова были репрессированы и сосланы на Украину, где прошло детство будущего дирижера. В 1939 г. А. Джумахматов вернулся в Кыргызстан и стал профессиональным музыкантом, участвовал в Декаде кыргызского искусства в Москве. Используя личные воспоминания А. Джумахматова о периоде 1941–1945 гг., автор статьи дает оценку влиянию исторических событий периода Великой Отечественной войны на становление личности А. Джумахматова. Уйдя на фронт добровольцем, он начал службу в военном училище на Кавказе. Далее – Сталинградская битва и тяжелейшее ранение в руку, операции и невозможность быть музыкантом. Политика государства, постановления правительства СССР были направлены на развитие национального искусства, эти нововведения помогли целеустремленному человеку получить музыкальное образование в национальной студии при Московской консерватории и стать выдающимся музыкантом. В статье также освещается деятельность А. Джумахматова в Кыргызстане в качестве дирижера, которая имела решающее значение для развития культуры республики во второй половине ХХ века.

Великая Отечественная война; культура Кыргызстана; дирижер Асанхан Джумахматов

Адамзаттын жашоосунун ар кандай шарттарында маданиятты сактоо жана маданият өкүлдөрүнүн ишмердиги жөнүндө эске сактоо менен байланышкан көйгөйлөр өтө маанилүү. Алардын бири дирижер, СССРдин эл артисти, Кыргыз Республикасынын Баатыры – Асанхан Джумахматов болгон. Макалада Кыргызстандын ХХ кылымдагы музыкалык маданиятынын кайталангыс кубулушуна айланган бул инсандын өмүрү жана чыгармачылыгы чоң тарыхый материалга таянып көрсөтүлөт. Өтө оор 1930-жылдары А. Джумахматовдун үй-бүлө мүчөлөрү репрессияланып, Украинага сүргүнгө айдалышкан, ал жерде болочок дирижердун балалыгы өткөн. 1939-жылы А. Джумахматов Кыргызстанган кайтып келип, профессионалдуу музыкант болуп, Москвадагы кыргыз искусствосунун декадасына катышкан. 1941–1945-жылдар аралыгындагы А. Джумахматовдун жеке эскерүүлөрүн колдонуп, макаланын автору Улуу Ата Мекендик согуш мезгилиндеги тарыхый окуялардын А. Джумахматовдун инсандык касиетинин калыптанышына тийгизген таасирине баа берет. Өз ыктыяры менен фронтко кетип, Кавказдагы аскердик окуу жайда кызмат өтөйт. Андан ары – Сталинград согушу, колунан катуу жаракат алуусу, операциялар жана музыкант боло албай тургандыгы. Мамлекеттин саясаты, СССРдин өкмөтүнүн токтомдору улуттук искусствону өнүктүрүүгө багытталган, бул жаңылыктар максаттуу адамга Москва консерваториясынын алдындагы улуттук студияда музыкалык билим алууга жана көрүнүктүү музыкант болууга жардам берген. Макалада Кыргызстанда ХХ кылымдын экинчи жарымында республиканын маданиятынын өнүгүшү үчүн чечүүчү мааниге ээ болгон А. Джумахматовдун дирижер катары ишмердиги чагылдырылган.

Улуу Ата Мекендик согуш; Кыргызстандын маданияты; дирижер Асанхан Джумахматов

In any conditions of human existence, preserving culture and memory of the activities of representatives of culture are the problems of great significance. Asankhan Dzhumakhmatov – Conductor, People's Artist of the USSR, Hero of the Kyrgyz Republic, was one of such people. The article based on large historical records shows the life and activities of this unique phenomenon of the musical culture of Kyrgyzstan of the XX century. In the challenging years of 1930s, the family of A. Dzhumakhmatov was repressed and exiled to Ukraine, where the future conductor spent his childhood. In 1939 A. Dzhumakhmatov returns to Kyrgyzstan and becomes a professional musician, participates in the decade of Kyrgyz art in Moscow. Using personal memoirs of A. Dzhumakhmatov about the period from 1941 to 1945, the author of the article assesses the influence of historical events during the Great Patriotic War on the formation of the personality of A. Dzhumakhmatov. Having volunteered for frontline duty, he begins to serve in a military school in the Caucasus. Them – the Battle of Stalingrad and a severe wound in the arm, surgical operations and the inability to be a musician. The policy of the state for the development of national art and USSR governmental decrees helped the purposeful person to get a music education at the National Studio under the Moscow Conservatory and become a musician of the highest rank. The article also highlights the activities of A. Dzhumakhmatov in Kyrgyzstan as a conductor, which was of fundamental importance for the development of the culture of the Republic in the second half of the twentieth century.

The Great Patriotic War; culture of Kyrgyzstan; conductor of orchestra Asankhan Dzhumakhmatov