Саматов Кубатбек – д-р филол. наук, доцент, профессор кафедры кыргызского языка Института языка и культуры Кыргызского государственного университета им. И. Арабаева, г. Бишкек, тел.: +996-550 016837, e-mail: samatov1952@mail.ru
КОГНИТИВНАЯ ЛИНГВИСТИКА В КЫРГЫЗСТАНЕ
Анализируются с критической точки зрения защищенные диссертации и выпущенные монографии по когнитивной лингвистике в Кыргызстане в пределах антропоцентрической парадигмы, где рассматриваются вопросы эмотивной категории, деривационной системы второго языка, межкультурной коммуникации (немецкой/кыргызской), ключевых концептов кыргызского этноса, темпоральной категории (русской/кыргызской), фразеологической картины (французской/кыргызской) и межкультурных концептов в художественном тексте. Характеризуются темпоральные, межрегиональные, теологические, родственные, кинологические концептосферы и отдельные концепты, такие как человек, вода, труд, ребенок, жизнь, судьба, и отмечаются успехи и недостатки работ.
Түйүндүү сөздөр орус тилинде:когнициялык лингвистика; языковая/фразеологическая картина мира; номинатема; межкультурная коммуникация; толерантность; ключевые концепты; этнокультурная доминанта; темпоральная категоризация; региональная лексика; историко-художественный текст; теология; этнокультурный менталитет; паремия
КЫРГЫЗСТАНДАГЫ КОГНИТИВДИК ЛИНГВИСТИКА
Макалада антропологиялык борбордук парадигманын чегинде Кыргызстандагы когнитивдик лингвистика боюнча корголгон диссертациялар жана жарыяланган монографиялар критикалык көз караштан талдоого алынган, анда эмоционалдык категория, экинчи тилдин туунду тутуму, маданияттар аралык байланыш (немец / кыргыз), кыргыз этносунун негизги түшүнүктөрү, көркөм тексттеги убактылуу категория (орус / кыргыз), фразеологиялык көрүнүш (француз / кыргыз) жана маданияттар аралык түшүнүктөр боюнча маселелер каралган. Темпоралдык, аймактар аралык, теологиялык, туугандык, кинологиялык концептосфералар жана жакшылык, жамандык, адам, суу, эмгек, бала, ѳмүр, суу, тагдыр сыяктуу айрым түшүнүктөр мүнөздөлүп, эмгектердин жетишкендиктери жана кемчиликтери белгиленет.
Түйүндүү сөздөр кыргыз тилинде:когнитивдик лингвистика; дүйнѳнүн тилдик/ фразеологиялык көрүнүшү; номинатема; маданият аралык коммуникация; толеранттуулук; негизги түшүнүктөр; этномаданий доминанта; темпоралдык категоризация; аймактык лексика; тарыхый-кѳркѳм текст; теология; этномаданий менталитет; паремия
COGNITIVE LINGUISTICS IN KYRGYZSTAN
In this article from a critical point of view defended theses and published monographs on cognitive linguistics in Kyrgyzstan are analyzed within the anthropocentric paradigm, where deals with the questions of the emotive category, the derivational system of the second language, intercultural communication (German / Kyrgyz), key concepts of the Kyrgyz ethnos, the temporal category (Russian / Kyrgyz), phraseological picture (French / Kyrgyz) and intercultural concepts in the literary text. Temporal, interregional, theological, related, cynological conceptual spheres and individual concepts such as man, water, labor, child, life, destiny are characterized, and successes and deficiencies of works are noted.
Түйүндүү сөздөр англис тилинде:cognition linguistics; linguistic / phraseological picture of the world; nominateme; intercultural communication; tolerance; key concepts; ethno-cultural dominant; temporal categorization; regional vocabulary; historical and artistic text; theology; ethnocultural mentality; paremia