Тажибаев Кушбакали Тажибаевич – д-р техн. наук, профессор, зав. лабораторией Института геомеханики и освоения недр НАН КР, тел.: +996-312 541133, e-mail: kushbak@yandex.ru
Казакбаева Гульнар Орозмамбетовна – канд. физ.-мат. наук, в.н.с. Института геомеханики и освоения недр НАН КР, г. Бишкек, тел.: +996-312 541133
Жамангапова Айнура Кыдыраалиевна – ст. преподователь Кыргызского национального аграрного университета им. К.И. Скрябина, тел.: +996-772 662623, е-mail: ainura-20.69.@mail.ru
Жумабаев Бейшен Жумабаевич – д-р техн. наук, профессор кафедры «Механика» естественно-технического факультета КРСУ, тел.: +996-772 282728, е-mail: zhumabaev.beyshenbek@mail.ru
РЕЗУЛЬТАТЫ ИССЛЕДОВАНИЯ ЗАКОНОМЕРНОСТИ РАСПРЕДЕЛЕНИЯ НАПРЯЖЕНИЙ ВОКРУГ ГОРИЗОНТАЛЬНЫХ КАМЕР
Приведены результаты исследования характера распределения напряжений вокруг горизонтальных камер с учетом изменения их высоты при действии внешних (гравитационных) вертикальных сил поляризационно-оптическим и математическим методами моделирования. Представлены изолинии главных нормальных и касательных напряжений вокруг горизонтальных камер различной высоты. Установлены особенности характера распределения напряжений вокруг камеры при действии вертикальной гравитационной нагрузки и увеличении ее высоты, свидетельствующие о том, что при высокой камере главные нормальные растягивающие напряжения над кровлей уменьшаются по сравнению с напряжениями низкой камеры.
Түйүндүү сөздөр орус тилинде:главные напряжения; эпюры напряжений; плоская модель; камера; растягивающие и сжимающие напряжения; нагрузка
ГОРИЗОНТАЛДЫК КАМЕРАЛАРДЫН ТЕГЕРЕГИНДЕГИ ЧЫҢАЛУУНУН ТАРАЛУУ МЫЙЗАМЧЕНЕМДҮҮЛҮГҮН ИЗИЛДӨӨНҮН ЖЫЙЫНТЫКТАРЫ
Бул макалада уюлдук-оптикалык жана математикалык моделдөө ыкмаларын колдонуу менен тышкы (гравитациялык) тик күчтөрдүн таасиринде горизонталдык камералардын айланасында камеранын бийиктигинин өзгөрүшүн эске алуу менен чыңалуунун таралуу мүнөзүн изилдөөнүн жыйынтыктары келтирилген. Ар түрдүү бийиктиктеги камеранын айланасындагы негизги тик жана тегиздик чыңалуулардын горизонталдык бирдей чоңдуктагы сызыктары көрсөтүлдү. Вертикалдык гравитациялык жүктүн таасири менен жана анын бийиктиги жогорулагандагы камеранын тегерегиндеги чыңалуунун таралуу мүнөзүнүн өзгөчөлүктөрү аныкталды, мунун өзү жапыз камерадагы чыңалууга салыштырганда, бийик камерада башкы нормалдуу чоюлуучу чыңалуунун азайышын мүнөздөйт.
Түйүндүү сөздөр кыргыз тилинде:башкы чыңалуулар; чыңалуу эпюралары; тегиз модель; камера; чоюлуу жана кысылуу чыңалуулары; жүк
RESULTS OF RESEARCH OF REGULARITIES STRESS DISTRIBUTION AROUND OF HORIZONTAL CAMERAS
This article presents the results of studying the distribution of stresses around horizontal cameras, taking into account the change in height under the action of external (gravitational) vertical forces using polarization-optical and mathematical modeling methods. The contours of the main normal and shear stresses around the horizontal height cameras are presented. The features of the nature of the distribution of stresses around the camera, under the action of a vertical gravitational load, and an increase in its height are established, indicating that with a high chamber, the main normal tensile stresses above the roof decrease in comparison with the stresses of a low camera.
Түйүндүү сөздөр англис тилинде:principal stresses; stress diagrams; plane model; camera; tensile and compressive stresses; load