«КРСУнун ЖАРЧЫСЫ» журналынын МААЛЫМАТ ПОРТАЛЫ

Рассматриваются изменения структуры партийных органов и организаций во время Великой Отечественной войны. Актуальность темы обосновывается тем, что перед страной встали очень сложные проблемы, от решения которых зависел исход войны: реформирование всего народного хозяйства; государственного аппарата; партийных организаций; эвакуация важнейших промышленных предприятий и быстрый ввод их в действие; резкое увеличение производства военной техники, вооружения, боеприпасов, а также металла, угля, электроэнергии и т. д. Таким образом, ЦК ВКП(б) и Совнарком СССР для мобилизации всех сил и средств на отпор врагу в первые дни войны разработали конкретную программу, которая призывала перестроить всю работу на военный лад. Раскрываются изменения деятельности партийных органов и организаций, при которой действовал принцип централизации управления. Кыргызстан за весь период войны оставался одним из тыловых регионов страны. От прочности тыла во многом зависела победа в Великой Отечественной войне. Научная новизна заключается в рассмотрении вопроса с использованием значительного объёма архивной информации, а также нарративных источников. В результате исследования особое внимание уделено вопросу демократического централизма, так как в трудных военных условиях партия вынуждена была прибегнуть к усилению организационного централизма и некоторому ограничению внутрипартийной демократии. Тем не менее партия в своей деятельности стремилась к тому, чтобы централизм по своей сути оставался демократическим.

партия; перестройка; дисциплина; правительство; Верховный Совет; депутат; приказ; промышленность; предприятие

Бул макалада Улуу Ата Мекендик согуш мезгилиндеги партиялык органдардын жана уюмдардын түзүмүндөгү өзгөрүүлөр каралат. Теманын актуалдуулугу өлкөнүн өтө татаал маселелерге туш болушу, аларды чечүү согуштун жыйынтыгына түздөн-түз таасирин тийгиши менен негизделген: бүтүндөй улуттук экономиканы, мамлекеттик аппаратты, партиялык уюмдарды реформалоо, эң маанилүү өнөр жай ишканаларын эвакуациялоо жана тез арада ишке киргизүү; аскер техникасын, курал-жарактарды, ок-дарыларды, ошондой эле металл, көмүр, электр кубатын ж.б. өндүрүүнүн кескин жогорулашы. Ошентип, Большевиктердин Бүткүл Союздук Коммунисттик партиясынын Борбордук Комитети жана СССР Эл Комиссарлар Кеңеши согуштун алгачкы күндөрүндөн баштап душмандын мизин кайтаруу үчүн бардык күчтөрдү жана каражаттарды согушка мобилизациялоо үчүн бардык ишти кайрадан уюштурууга чакырган конкреттүү программаны иштеп чыгышкан. Бийликти борборлоштуруу принциби күчүндө болгондогу республиканын партиялык органдарынын жана уюмдарынын иш-аракеттериндеги өзгөрүүлөр көрсөтүлгөн. Кыргызстан согуштун бардык мезгилинде тыл катары кызмат кылды. Улуу Ата Мекендик согуштагы жеңиштин жыйынтыгы көбүнчө тылдын күчүнө байланыштуу болгон. Макаланын илимий жаңылыгы – олуттуу көлөмдөгү архивдик маалыматтарды, ошондой эле нарративдүү булактарды колдонуу менен маселени кароодо болду. Изилдөөнүн жыйынтыгында демократиялык борборлоштуруу маселесине өзгөчө көңүл бурулду, анткени оор аскердик шарттарда партия уюмдашкан борборлоштуруу ишин күчтөндүрүүдө, уюштурууда жана партиянын ичиндеги демократияны чектөөгө аргасыз болгон. Ошого карабастан, партия өз ишмердүүлүгүндө, борборлоштурууну өзүнүн маңызы боюнча демократиялык бойдон калышын камсыз кылууга умтулган.

партия; кайра куруу; тартип; өкмөт; Жогорку Кеңеш; депутат; буйрук; өнөр жай; ишкана

This article examines the changes in the structure of party bodies and organizations during the Great Patriotic War. The relevance of the topic is justified by the fact that the country faced very complex problems, on the solution of which the outcome of the war depended: the reform of the entire national economy; the state apparatus; party organizations; the evacuation of the most important industrial enterprises and their rapid commissioning; a sharp increase in the production of military equipment, weapons, ammunition, as well as metal, coal, electricity, etc. Thus, the Central Committee of the CPSU (b) and the Council of People's Commissars of the USSR, in order to mobilize all forces and means to repel the enemy in the first days of the war, developed a specific program that called for rebuilding all work in a military manner. The purpose of the study is to reveal the changes in the activities of party bodies and organizations, which went through the centralization of management. During the entire period of the war, Kyrgyzstan remained one of the country's rear regions. The victory in the Great Patriotic War largely depended on the strength of the rear. The scientific novelty lies in the consideration of the issue using a significant amount of archival information, as well as narrative sources. As a result of the research, special attention is paid to the issue of democratic centralism, since in difficult military conditions the party was forced to resort to strengthening organizational centralism and some restriction of intra-party democracy. Nevertheless, the party in its activities sought to ensure that centralism in its very essence remained democratic centralism.

party; perestroika; discipline; government; the Supreme Council; deputy; order; industry; enterprises