«КРСУнун ЖАРЧЫСЫ» журналынын МААЛЫМАТ ПОРТАЛЫ

Одно из направлений математического моделирования растений связано с анализом динамики популяций, которые развиваются в среде обитания в различных условиях. Динамика популяции определяется на основе процессов роста и вымирания, которые зависят от множества факторов, влияющих на ее развитие – численность и устойчивый рост популяции, а также продолжительность ее роста. Влияющими факторами являются: температурный режим, интенсивность окружающей среды, климатические условия, наличие или недостаток пищевых ресурсов и др. факторы. Продолжительность жизни популяций может снижаться или увеличиваться под влиянием различных факторов, которые попадают в среду обитания. Приведены показатели расчетного метода для процесса роста и исчезновения C.aurantiaca, то есть кустарника карагана, его особенностей, которые помогают приспосабливаться и изменять форму роста в зависимости от различных условий на абсолютной высоте 2100–2700 м. Метод расчета роста кустарника карагана определяли с использованием модели Ферхюльса.

C.aurantiaca; карагана; популяция; счетный метод; математическая модель; модель Ферхюльса; коэффициент; биомасса

Өсүмдүктөрдү математикалык моделдөөнүн багыттарынын бири ар кандай шарттарда чөйрөдө өнүккөн популяциялардын динамикасын талдоо менен байланышкан. Популяциялардын динамикасы өсүү жана жок болуу процесстеринин негизде аныкталат, алар анын өнүгүшүнө таасир этүүчү көптөгөн факторлорго - популяциянын санына жана туруктуу өсүшүнө, ошондой эле анын өсүшүнүн узактыгына байланыштуу. Таасир этүүчү факторлор болуп температуралык режим, айлана-чөйрөнүн интенсивдүүлүгү, климаттык шарттар, азык-түлүк ресурстарынын болушу же жоктугу жана башка факторлор эсептелет. Популяциялардын жашоо узактыгы жашоо чөйрөсүнө кирген ар кандай факторлордун таасири астында кыскарышы же көбөйүшү мүмкүн. C. arantiaca, башкача айтканда, алтыгана бадалынын өсүшү жана жок болушу үчүн эсептөө ыкмасынын көрсөткүчтөрү, 2100-2700 абсолюттук бийиктикте ар кандай шарттарга жараша ыңгайлашууга жана өсүү формасын өзгөртүүгө жардам берүүчү анын өзгөчөлүктөрү көрсөтүлгөн. Караган бадалынын өсүшүн эсептөө ыкмасы Ферхюльс моделин колдонуу менен аныкталган.

C.aurantiaca; алтыгана; түрү; эсептөө ыкмасы; математикалык модель; Ферхюльс модели; коэффициент; биомасса

One of the directions of mathematical modeling of plants is associated with the analysis of the dynamics of populations that develop in the habitat under various conditions. Population dynamics is determined based on the processes of growth and extinction, which depend on many factors aff ecting its development – the number and steady growth of the population, as well as the duration of its growth. The infl uencing factors are: temperature regime, environmental intensity, climatic conditions, availability or lack of food resources, and other factors. The life expectancy of populations may decrease or increase under the infl uence of various factors that enter the habitat. The indicators of the calculation method for the process of growth and disappearance of C.aurantiaca, that is, the karagan shrub, its features that help to adapt and change the shape of growth depending on various conditions at an absolute altitude of 2100-2700 m are given. The method of calculating the growth of the karagan shrub was determined using the Ferhuls model.

C.aurantiaca; karagana; population; counting method; mathematical model; Ferhuls model; coeffi cient; biomass