Турсунова Айгүл Аскаровна – аспирант Национальной академии наук Кыргызской Республики, преподаватель кафедры восточных языков факультета востоковедения и международных отношений Кыргызского государственного университета им. И. Арабаева, г. Бишкек, тел.: +996-550 418141, e-mail: aygulya2380@gmail.com
ПОРОЖДАЮЩАЯ ГРАММАТИКА НОАМА ХОМСКОГО
Теория языка, основанная на философии Декарта, в которой мыслители Пор-Рояля выдвинули первые свои гипотезы в XVII веке, была разработана и сформулирована Ноамом Хомским. По его словам, это “порождающая грамматика”. Согласно этой теории, человеческий язык – это врождённая способность, не зависящая от других когнитивных навыков, что позволяет, используя существующую в языке систему правил, изменять форму и конкретное значение неограниченного количества предложений с ограниченным количеством слов. Каждое предложение имеет “глубокую структуру”, составляющую его семантическую основу, и конкретную “поверхностную структуру”, которая формирует его синтаксическую и фонетическую форму, даже если оно не произносится. Преобразование первого во второе происходит с помощью правил преобразования. Однако глубокие структуры никогда полностью не распространяются на поверхностные структуры.
Түйүндүү сөздөр орус тилинде:Ноам Хомский; лингвистика; структурная лингвистика; “глубокая структура”; “поверхностная структура”
НОАМ ХОМСКИЙДИН ТУУНДУ ГРАММАТИКАСЫ
Декарт философиясына таянып, Пор-Роял ойчулдары XVII кылымда биринчи гипотезаларын ортого салган тил теориясы Ноам Хомский тарабынан түзүлүп иштелип чыккан. Анын айтымында, бул «туунду грамматика». Бул теория боюнча адамдын тили башка когнитивдик жөндөмдөрдөн көз каранды болбогон тубаса жөндөм, ал тилде болгон эрежелердин системасын колдонуу менен чексиз сандагы сүйлөмдөрдүн формасын жана спецификалык маанисин чектелген сандагы сөздөр менен өзгөртүүгө мүмкүндүк берет. Ар бир сүйлөм өзүнүн семантикалык негизин түзүүчү «терең түзүлүшкө» жана айтылбаса да, анын синтаксистик жана фонетикалык формасын түзүүчү конкреттүү «үстүртөн түзүлүшкө» ээ. Биринчисин экинчисине айландыруу айландыруу эрежелери аркылуу ишке ашат.
Түйүндүү сөздөр кыргыз тилинде:Ноам Хомский; лингвистика; түзүмдүк лингвистика; «терең түзүлүш»; «үстүртөн түзүлүш»
GENERATING GRAMMAR OF NOAM CHOMSKY
The theory of language, based on the philosophy of Descartes and in which the Port-Royal thinkers put forward their first hypotheses in the 17th century, was developed and formulated by Noam Chomsky. According to Chomsky, this is "generative grammar." According to this theory, human language is an innate ability independent of other cognitive abilities. Depending on this ability when using the language, there is a system of rules that allow the form and specific meaning of an unlimited number of sentences with a limited number of words. Each sentence has a "deep structure" that constitutes its semantic basis, and a specific "surface structure" that forms its syntactic and phonetic form, even if it is not pronounced. Conversion of the first to the second occurs using conversion rules. However, deep structures never fully extend to surface structures.
Түйүндүү сөздөр англис тилинде:Noam Chomsky; linguistics; structural linguistics; “deep structure”; “surface structure”