Арыков Арстанбек Куштарбекович – научный сотрудник лаборатории сверхтвердых материалов Института физики им. Ж. Жеенбаева Национальной академии наук Кыргызской Республики, г. Бишкек, тел.: +996-779 161774, e-mail: akato@list.ru
Хайдаров Камбарали – канд. физ.-мат. наук, старший научный сотрудник, зав. лабораторией сверхтвердых материалов Института физики им. Ж. Жеенбаева Национальной академии наук Кыргызской Республики, г. Бишкек, тел.: +996-312 641949; тел. +996-773 686680, e-mail: kyrgyzalmaz@mail.ru
КРИОГЕННАЯ ОБРАБОТКА АЛМАЗОСОДЕРЖАЩИХ КОМПОЗИЦИОННЫХ МАТЕРИАЛОВ
Исследуются образцы композиционных алмазосодержащих материалов различного состава, обработанные при низкой температуре в жидком азоте и высокой температуре на высокочастотном генераторе. Показано, что после обработки повышается микротвердость и твердость опытных образцов, при этом не исключено увеличение механических напряжений, хрупкости, появления трещин и разрывов. Экспериментальные результаты свидетельствуют о повышении в 1,6÷2,0 раза микротвердости образцов алмазосодержащих композиционных материалов инструментального назначения после обработки жидким азотом. После отжига образцов на высокочастотном генераторе, микротвердость увеличивается в 1,2÷1,4 раза по сравнению с исходными образцами. Установлено, что повышенное значение микротвердости образцов сохраняется в течение десяти месяцев.
Түйүндүү сөздөр орус тилинде:синтетический алмаз; металлическая связка; композит; матрица; высокочастотный генератор; твердость; микротвердость; жидкий азот
АЛМАЗ КОШУЛГАН КОМПОЗИЦИЯЛЫК МАТЕРИАЛДАРДЫ КРИОГЕН МЕНЕН ИШТЕТҮҮ
Төмөнкү температурада суюк азот менен жана жогорку жыштыктагы генератордо жогорку температурада иштетилген ар кандай курамдагы алмаз камтылган композиттик материалдардын үлгүлөрү изилденген. Криогендик иштетүүдөн кийин үлгүлөрдүн микро катуулугу жана катуулугу жогорулай тургандыгы, ал эми механикалык чыңалуулардын, морттуктун көбөйүшү, жаракалар жана жарылуулардын пайда болушу жокко чыгарылбай тургандыгы көрсөтүлгөн. Эксперименттик натыйжалар суюк азот менен тазалоодон кийин инструменталдык максатта алмаз камтыган композиттик материалдардын үлгүлөрүнүн микрокатуулугунун 1,6÷2,0 эсеге жогорулагандыгын көрсөтүп турат. Үлгүлөрдү жогорку жыштыктагы генератордо күйгүзгөндөн кийин микрокатуулугу баштапкы үлгүлөргө салыштырмалуу 1,2÷1,4 эсеге жогорулайт. Үлгүлөрдүн микрокатуулугунун жогорулатылган мааниси он ай бою сактала тургандыгы аныкталды.
Түйүндүү сөздөр кыргыз тилинде:жасалма алмаз; металл кошулмалары; композит; матрица; жогорку жыштыктагы генератор; катуулук; микро катуулук; суюк азот
CRYOGENIC PROCESSING OF DIAMOND COMPOSITES
Сomposite diamond-containing materials of various compounds treated at low temperatures with liquid nitrogen and high temperatures on a high-frequency generator are investigated. Cryogenic processing increases the microhardness and hardness of prototypes, while mechanical stresses, brittleness, cracks, and ruptures can increase. The experimental results indicate an increase in the microhardness of diamond-containing materials after treatment with liquid nitrogen by a factor of 1.6÷2.0, and after annealing on a high-frequency generator, an increase in microhardness is achieved to 1.2÷1.4 times compared to the microhardness of the initial materials. The dynamics of the increased values of microhardness are preserved.
Түйүндүү сөздөр англис тилинде:synthetic diamond; metal bond; composite; matrix; high-frequency generator; hardness; microhardness; liquid nitrogen