«КРСУнун ЖАРЧЫСЫ» журналынын МААЛЫМАТ ПОРТАЛЫ

Годовое количество осадков, выпадающих в горах, увеличивается по мере увеличения высоты над уровнем моря в среднем на 40...60 мм на каждые 1000 м высоты. Температура понижается на 0,65° на каждые 100 м высоты, а также уменьшается атмосферное давление. Установлено влияние вертикальной зональности и экспозиции склонов по отношению к странам света. При проектировании и строительстве автомобильных дорог необходимо знать расчетную влажность грунта, которая обусловливает его прочность и устойчивость. Один и тот же грунт в разных районах и на разных участках дорог обладает разной устойчивостью. Учёт географических комплексов при проектировании и строительстве автомобильных дорог решается на основе дорожно-климатического районирования территорий. Основной целью дорожно-климатического районирования является установление расчетных прочностных и деформативных характеристик земляного полотна автомобильных дорог, которые зависят от типа грунтов и влажности. Определение расчетной влажности с помощью математического и статического анализов во многом облегчает успешное решение вышеприведенных проблем и задач в дорожной науке.

вертикальная зональность; температура; расчетная влажность; земляное полотно; автомобильные дороги; географический комплекс; дорожно-климатический район

Тоолорго түшкөн жаан-чачындын жылдык көлөмү деңиз деңгээлинен бийиктиктин ар бир 1000 м бийиктигине орточо 40 ... 60 мм көтөрүлгөн сайын көбөйөт. Температура ар бир 100 м бийиктикте 0,65° чейин төмөндөйт, ошондой эле атмосфералык басым да төмөндөйт. Тик зоналуулуктун жана жантайыңкы экспозициянын жарык өлкөлөрүнө тийгизген таасири аныкталды. Автомобиль жолдорун долбоорлоодо жана курууда анын бекемдигин жана туруктуулугун шарттаган топурактын болжолдуу нымдуулугун билүү керек. Бир эле топурак ар кайсы райондордо жана жолдордун ар кайсы жерлеринде ар кандай туруктуулукка ээ. Автомобиль жолдорун долбоорлоодо жана курууда географиялык комплекстерди эсепке алуу аймактарды жол-климаттык райондоштуруунун негизинде чечилет. Жол-климаттык райондоштуруунун негизги максаты болуп автомобиль жолдорунун жер кыртышынын кыртыштын түрүнө жана нымдуулугуна жараша эсептелген бекемдик жана аткаруучулук мүнөздөмөлөрүн белгилөө эсептелет. Математикалык жана статикалык анализдин жардамы менен эсептик нымдуулукту аныктоо жол илиминдеги жогоруда айтылган маселелерди жана милдеттерди ийгиликтүү чечүүгө бир топ жардам берет.

тик зоналуулук; температура; эсептелген нымдуулук; жер тилкеси; автомобиль жолдору; географиялык комплекс; жол-климаттык аймак

The annual amount of precipitation falling in the mountains increases as it rises above sea level by an average of 40...60 mm for every 1000 m of height. The temperature drops to 0,65° for every 100 m of altitude, and the atmospheric pressure decreases. Natural conditions in the mountains change over a short period, and the influence of vertical zonality and exposure of slopes in relation to the countries of the world is sharply manifested.When designing and constructing highways, it is necessary to know the calculated soil moisture, which determines its strength and stability. The same soil in different areas and on different road sections has different stability. Consideration of geographical complexes in the design and construction of highways are solved on the basis of road-climatic zoning of territories. The main purpose of road-climatic zoning is to establish the calculated strength and deformation characteristics of the roadbed, which depend on the type of soil and humidity. The determination of the calculated humidity using mathematical and static analysis greatly facilitates the successful solution of the above problems and tasks in road science.

vertical zonality; temperature; calculated humidity; roadbed; highways; geographical complex; road-climatic area