«КРСУнун ЖАРЧЫСЫ» журналынын МААЛЫМАТ ПОРТАЛЫ

Анализируется текущая ситуация, связанная не просто с туберкулезом, но с туберкулезом, отягощенным сочетанной с ним ВИЧ-инфекцией, в трех странах – Кыргызстане, России и Пакистане, представителями которых являются авторы статьи. Анализ релевантных публикаций, статистических данных этих стран и отчетов ВОЗ различного характера показал, что фактически в мире формируется эпидемический масштаб распространения ко-инфекции типа ТБ/ВИЧ. Отмечается, это обстоятельство весьма существенно снижает эффективность мер, принимаемых мировым сообществом и ВОЗ для достижения цели «остановить туберкулез». Представляются результаты сравнительного анализа текущей ситуации, более отягощенной нарастанием эпидемии ко-инфекции ТБ/ВИЧ, с применением открытых статистических данных. Одновременно проведение соответствующего анализа потребовало от нас преобразования предоставляемых данных к унифицированным форматам, используемым в медицине и здравоохранении. Таким образом, локально данной работой решается и задача ВОЗ – «усовершенствовать механизмы управления данными, методы руководства и процессы обработки данных в целях содействия осуществлению национальных стратегий, соблюдению стандартов и политики в области данных здравоохранения; обеспечить …совместимость данных, доступ к данным, обмен данными и совместное использование данных», которая сформулирована ВОЗ в Стратегии Глобального фонда 2023–2028 гг. Представляемые результаты иллюстрируются графиками и формулами возможных корреляционных и регрессионных моделей с оценкой их достоверности для прогнозирования.

заболеваемость ТБ и/или ТБ/ВИЧ; корреляционный анализ; достоверность корреляции; регрессионное моделирование; коэффициент детерминации; Стратегии Глобального фонда

Макалада кургак учукка гана эмес, АИЖВ-инфекциясы менен айкалышкан кургак учукка байланыштуу үч өлкөдө – Кыргызстанда, Россияда жана Пакистанда учурдагы кырдаал талдоого алынат, алардын өкүлдөрү макаланын авторлору болуп саналат. Тиешелүү басылмаларга, бул өлкөлөрдүн статистикалык маалыматтарына жана ДССУнун ар кандай отчетторуна талдоо жүргүзүү чындыгында дүйнөдө кургак учук/АИЖВ түрүндөгү ко-инфекциянын таралышынын эпидемиялык масштабы калыптанып жаткандыгын көрсөттү. Бул жагдай «кургак учукту токтотуу» максатына жетүү үчүн дүйнөлүк коомчулук жана ДССУ тарабынан көрүлүп жаткан чаралардын натыйжалуулугун кыйла төмөндөтө тургандыгы белгиленет. Ачык статистикалык маалыматтарды колдонуу менен кургак учук/АИЖВнын ко-инфекциясынын күчөгөн эпидемиясынан улам курчуган учурдагы кырдаалга салыштырмалуу талдоо жүргүзүүнүн натыйжалары келтирилген. Ошол эле учурда тиешелүү талдоо жүргүзүү бизден берилген маалыматтарды медицинада жана саламаттык сактоодо колдонулуучу бирдиктүү форматтарга өзгөртүүнү талап кылды. Ошентип, жергиликтүү деңгээлде бул эмгек менен ДССУ тарабынан түзүлгөн 2023–2028-жылдарга Глобалдык фонддун стратегиясында каралган ДССУнун «улуттук стратегияларды ишке ашырууга көмөк көрсөтүү, саламаттык сактоо маалыматтарынын стандарттарын жана саясатын сактоо максатында маалыматтарды башкаруу механизмдерин, башкаруу практикасын жана маалыматтарды иштеп чыгуу процесстерин өркүндөтүү... маалыматтардын шайкештигин, маалыматка жетүүнү, маалымат алмашууну жана маалыматтарды биргеликте пайдаланууну камсыз кылуу» милдеттери чечилет. Берилген натыйжалар болжолдоо үчүн алардын ишенимдүүлүгүнө баа берүү менен мүмкүн болгон корреляциялык жана регрессиялык моделдердин графиктери жана формулалары менен иллюстрацияланган.

ТБ жана/же ТБ/АИЖВ оорусу; корреляциялык талдоо жүргүзүү; корреляциянын тактыгы; регрессиялык моделдөө; детерминациялык коэффициент; Глобалдык фонддун стратегиясы

This work is devoted to the analysis of the current situation related not just to tuberculosis, but also to tuberculosis burdened by concomitant HIV infection in three countries – Kyrgyzstan, Russia and Pakistan, of which the authors of the article are representatives. An analysis of relevant publications, statistical data from these countries and various WHO reports has shown that, in fact, an epidemic scale of the spread of TB/HIV co-infection is emerging in the world. It is noted that this circumstance very significantly reduces the effectiveness of measures taken by the world community and WHO to achieve the goal of “stopping tuberculosis.” This paper presents the results of a comparative analysis of the current situation, more aggravated by the growing epidemic of TB/HIV co-infection, using open statistical data. At the same time, carrying out the appropriate analysis required us to convert the provided data to unified formats used in medicine and healthcare. Thus, locally, this work also addresses WHO's objective to “improve data management, governance and data processes to support the implementation of national strategies, standards and policies for health data; ensure … data interoperability, data access, data exchange and data sharing”, which is articulated by WHO in the Global Fund Strategy 2023–2028. The presented results are illustrated with graphs and formulas of possible correlation and regression models with an assessment of their reliability for forecasting.

incidence of TB and/or TB/HIV; correlation analysis; reliability of correlation; regression modeling; coefficient of determination; Strategies of the Global Fund to Fight AIDS