Мокешова Айсулуу Талантбековна – аспирант Кыргызско-Российского Славянского университета им. Б.Н. Ельцина, науч. сотр. лаборатории «Механика горных пород и массивов» Национальной академии наук Кыргызской Республики, тел.: +996-508 675858, e-mail: mokeshova@inbox.ru
СОВРЕМЕННОЕ ПРОГРАММНОЕ ОБЕСПЕЧЕНИЕ МОДЕЛИРОВАНИЯ ГЕОМЕХАНИЧЕСКИХ ПРОЦЕССОВ
Приведен обзор современных программных инструментов для моделирования геомеханических процессов и оптимизации горных работ. Описаны ключевые функции и возможности каждой программы, а также их роль в повышении безопасности и эффективности горных работ. Рассмотрены методы численного моделирования, анализ устойчивости горных массивов, прогнозирование геомеханических рисков и предотвращение аварийных ситуаций. Особое внимание уделено интеграции программных решений с геологическими и геофизическими данными для более точного моделирования и анализа. Приведены примеры использования программ в реальных проектах, демонстрирующие их практическую ценность и эффективность. Обсуждаются вопросы интероперабельности различных программных продуктов, возможности их совместного использования и интеграции в единые информационные системы управления горными предприятиями.
Түйүндүү сөздөр орус тилинде:проектирование; геомеханика; геотехнический анализ; механика горных пород; коэффициент безопасности; инструментарий
ГЕОМЕХАНИКАЛЫК ПРОЦЕССТЕРДИ МОДЕЛДӨӨ ҮЧҮН АЗЫРКЫ ПРОГРАММАЛЫК КАМСЫЗДООЛОР
Макалада геомеханикалык процесстерди моделдөө жана тоо-кен иштерин оптималдаштыруу үчүн азыркы программалык куралдарга сереп берилген. Ар бир программанын негизги функциялары жана мүмкүнчүлүктөрү, ошондой эле алардын тоо-кен иштеринин коопсуздугун жана натыйжалуулугун жогорулатуудагы ролу баяндалат. Сандык моделдөө ыкмалары, тоо кыркаларынын туруктуулугун талдоо, геомеханикалык тобокелдиктерди болжолдоо жана өзгөчө кырдаалдардан алдын алуусу каралат. Так моделдөө жана талдоо үчүн программалык чечимдерди геологиялык жана геофизикалык маалыматтар менен интеграциялоого өзгөчө көңүл бурулат. Программаларды реалдуу долбоорлордо колдонуунун мисалдары келтирилген, алардын практикалык маанисин жана натыйжалуулугун көрсөткөн. Ар кандай программалык продуктылардын өз ара иштешүүсү, аларды бөлүшүү жана тоо-кен ишканаларын башкаруунун бирдиктүү маалыматтык системаларына интеграциялоо мүмкүнчүлүктөрү талкууланат.
Түйүндүү сөздөр кыргыз тилинде:долбоорлоо; геомеханика; геотехникалык талдоо; тоо тектеринин механикасы; коопсуздук коэффициенти; шаймандар
MODERN SOFTWARE FOR MODELING GEOMECHANICAL PROCESSES
The article gives an overview of modern software tools for modeling geomechanical processes and optimizing mining operations. The key functions and capabilities of each program are described, as well as their role in improving the safety and efficiency of mining operations. Numerical modeling methods, stability analysis of rock massifs, geomechanical risk forecasting and accident prevention are considered. Special attention is paid to the integration of software solutions with geological and geophysical data for more accurate modeling and analysis. Examples of using the programs in real projects are given, demonstrating their practical value and efficiency. The issues of interoperability of different software products, the possibility of their joint use and integration into unified information systems for management of mining enterprises are discussed.
Түйүндүү сөздөр англис тилинде:design; geomechanics; geotechnical analysis; rock mechanics; safety factor; toolkit