Саматов Кубатбек – д-р филол. наук, доцент, профессор кафедры кыргызского языка Института языка и культуры Кыргызского государственного университета им. И. Арабаева, тел.: +996-550 016837, +996-772 427313, e-mail: samatov1952@mail.ru
ЦВЕТОВАЯ СИМВОЛИКА В ГОСУДАРСТВЕННЫХ АТРИБУТАХ КЫРГЫЗСКОЙ РЕСПУБЛИКИ (На примере знамени)
Рассматриваются в историко-этимологическом и лексико-семантическом аспектах термины туу, байрак, желек, асаба и бунчук, которые в последнее время вызывают дискуссии в политической лингвистике кыргызского языкознания. Отмечается, что в военной атрибутике древнетюркского языка вышеуказанные термины выражали
следующие семемы: байрак “знамя, флаг, штандарт, хоругвь, вымпел”, йелек (< йел – ветер) “развевающийся на ветру (предмет), знамя, флаг”, туг “знамя, флаг, бунчук” и түпек “знамя, флаг”. Оcвещаются вопросы символики цвета знамен (ак/кѳк асаба, кызыл туу/байрак) ханов разных народов в эпосе “Манас”, цветовой военной
атрибутики в произведениях исторической тематики кыргызских писателей, а также символические значения красного цвета в культурах народов мира и официальной символике ряда государств постсоветского пространства.
туу; байрак; желек; асаба; бунчук; историко-этимологический/лексико-семантический анализ; эпос “Манас”; красные знамена ханов; ак/кѳк асаба; кызыл туу/байрак; киргизские писатели; произведения исторической тематики; красные военные атрибуты; красный цвет; культура народов мира; символические значения; современные официальные символики государств
КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН МАМЛЕКЕТТИК АТРИБУТТАРЫНДАГЫ ТҮС СИМВОЛУ (Туунун мисалында)
Макалада кыргыз тил илиминин саясий лингвистикасында кийинки мезгилде талаш-тартышты туудурган туу, байрак, желек, асаба жана бунчук терминдери тарыхый-этимологиялык жана лексика-семантикалык жактан иликтенип, байыркы түрк тилинин аскер атрибутикасында байрак “туу, желек, штандарт, хоругвь, вымпел”, йелек (< йел – ветер)“желге ыргалган нерсе, туу, желек”, туг “туу, желек, бунчук” жана түпек “туу, желек” семемаларын чагылдырганы каралат. “Манас”эпосундагы хандардын тууларынын түстѳрүнүн (ак/кѳк асаба, кызыл туу/байрак), кыргыз жазуучуларынын тарыхый темадагы чыгармаларындагы түстүү аскер атрибуттарынын, ошондой эле кызыл түстүн дүйнѳ элдеринин маданиятындагы жана постсоветтик мамлекеттердин заманбап расмий тууларындагы символикалык маанилерине саресеп салынат.
Түйүндүү сөздөр кыргыз тилинде:туу; байрак; желек; асаба; бунчук; тарыхый-этимологиялык/ лексика-семантикалык талдоо; “Манас” эпосу; хандардын кызыл туулары; ак/ кѳк асаба; кызыл туу/байрак; кыргыз жазуучулары; тарыхый темадагы чыгармалар; кызыл аскер атрибуттары; кызыл түс; дүйнѳ элдеринин маданияты; символикалык маанилер; мамлекеттердин заманбап расмий символикалары
COLOUR SYMBOLS IN THE ATTRIBUTES OF KYRGYZ REPUBLIC GOVERNMENT (In the examples of “tuu”)
The historical-etymological and lexical-semantic aspects of the terms Tuu, Bayrak, jelek, Asaba and Bunchuk, which have recently caused debate in the political linguistics of the Kyrgyz linguistics are investigated and the military attributes semas of the ancient Turkic language such as Bayrak "banner, flag, standard, banner, pennant", yelek (< yel – wind) "waving in the wind (object), banner, flag", tug "banner, flag, bunchuk" and typek "banner, flag" are reflected. The symbolism of the colors of flags (ak/kok Asaba, Kyzyl Tuu/Bayrak) of khans in the epic "Manas", the color of military attributes in the works of historical themes of Kyrgyz writers, as well as the symbolic meaning of red in the cultures of the world and the official symbols of a number of post-Soviet States are analyzed.
Түйүндүү сөздөр англис тилинде:Tuu; Bayrak; jelek; Asaba; bunchuk; historical-etymological/ lexico-semantic analysis; the epic "Manas"; the red flags of the khans; ak/kok Asaba; Kyzyl Tuu/Bairak; Kyrgyz writers; works of historical subjects; red military attributes; red colour; culture of the world people; symbolic meanings; modern official symbols of States